نسیم سحر

• نویسنده : نسیم سحر
• بازدید : 1915 مشاهده
• دسته بندی : قرآن , قرآن و حکومت ,

بررسی لزوم حکومت در قرآن کریم

 

قرآن کریم طرفدار اصلی لزوم حکومت برای جامعه است و در این راستا، حکومتی را پیشنهاد می‌کند که با نظام اجتماعی مورد قبول خودش ـ که همان نظام توحیدی است ـ موافق باشد و به همین منظور در چندین آیه می‌فرماید: 
"إِن‌ِ الْحُکْم‌ُ إِلآ لِلَّه‌ِ; (انعام‌، 57; یوسف‌، 40 و 67)

حاکمیت و فرمان‌، تنها از آن خداست‌". 
"وَمَن لَّم‌ْ یَحْکُم بِمَآ أَنزَل‌َ اللَّه‌ُ فَأُوْلَـََّئِکَ هُم‌ُ الْکَـَفِرُون‌َ; (مائده‌، 44)

و کسانی که بر طبق آن‌چه خدا نازل کرده حکم نمی‌کنند، کافرند"

و در آیة 45 این سوره می‌فرماید: "وَمَن لَّم‌ْ یَحْکُم بِمَآ أَنزَل‌َ اللَّه‌ُ فَأُوْلَـََّئِکَ هُم‌ُ الظَّـَـلِمُون‌َ"

همچنین در آیه 47 همین سوره می‌فرماید: "وَمَن لَّم‌ْ یَحْکُم بِمَآ أَنزَل‌َ اللَّه‌ُ فَأُوْلَـََّئِکَ هُم‌ُ الْفَـَسِقُون‌َ". 
و آیات فراوان دیگری که دربارة مسائل مختلف حکومتی نازل شده است‌; مانند: 
1. قضاوت‌: "یَـَدَاوُدُ إِنَّا جَعَلْنَـَکَ خَلِیفَة‌ً فِی الاْ ?َرْض‌ِ فَاحْکُم بَیْن‌َ النَّاس‌ِ بِالْحَق‌ِّ; (ص‌، 26)

ای داود، ما تو را بر روی زمین خلیفه قرار دادیم‌، پس در میان مردم به حق حکومت و داوری کن‌". 
2. قانونگذاری‌: "کهف‌، 26 / شوری‌، 10 / نور، 51 و...". 
3. شرایطی که کارگزاران حکومت باید داشته باشند: "شعرأ، 151 / نسأ، 5 / کهف‌، 51 / قلم‌، 8 و 10 ـ 13 / نسأ، 135 و...". 
4. حدود و تعزیرات‌: "مائده‌، 33 و 38 / نور، 2 و 4 / نحل‌، 106 / آل عمران‌، 86 ـ 87 و...". 
5. امر به معروف و نهی از منکر: "آل عمران‌، 104 و 110 و 113 ـ 114 / توبه‌، 71 و 112 / حج‌، 41 و...". 
آیات یاد شده‌، نظریه استقرار حکومت اسلامی را بر جامعه تأیید می‌کند. 
همچنین در قرآن کریم به ویژگی‌های حکومت اسلامی و وظایف مردم و رهبری و قوای دیگر اشاره شده است‌: 
1. برای مردم بودن‌: قرآن کریم یکی از نشانه‌های برتری امت اسلامی را "مردمی فکر کردن و برای مردم بودن آن‌ها" دانسته و می‌فرماید:

"کُنتُم‌ْ خَیْرَ أُمَّة‌ٍ أُخْرِجَت‌ْ لِلنَّاس‌ِ تَأْمُرُون‌َ بِالْمَعْرُوف‌ِ وَتَنْهَوْن‌َ عَن‌ِ الْمُنکَرِ; (آل عمران‌، 110)

شما بهترین امتی بودید که به سود انسان‌ها آفریده شده‌اید; [چه این‌که‌] امر به معروف و نهی از منکر می‌کنید". 
2. با مستضعفان زیستن‌: قرآن کریم به پیامبراکرم‌ خطاب می‌فرماید:

"وَ اصْبِرْ نَفْسَکَ مَع‌َ الَّذِین‌َ یَدْعُون‌َ رَبَّهُم بِالْغَدَوَة‌ِ وَ الْعَشِی‌ِّ یُرِیدُون‌َ وَجْهَه‌ُ وَ لاَ تَعْدُ عَیْنَاکَ عَنْهُم‌ْ...; (کهف‌، 28)

با کسانی باش که پروردگار خود را صبح و عصر می‌خوانند و تنها رضای او را می‌طلبند و هرگز به خاطر زیورهای دنیا، چشمان خود را از آن‌ها بر مگیر و از کسانی که قلبشان را از یاد خود غافل ساختیم‌، اطاعت مکن‌; همان‌ها که از هوای نفس پیروی کردند و کارهایشان افراطی است‌". 
3. رعایت تخصص‌ها: در مقام تعیین مسئولیت و تقسیم کارها، هر کاری به فرد لایق همان مقام باید واگذار شود. قرآن کریم نیز در زمینه موضوع مدیریت و امامت‌، امر می‌ کند که پیشوای معصوم امانت‌ِ امامت را به امام بعد از خودش که در حقیقت‌، اهل و شایسته این جایگاه است‌، منتقل کند; آن‌جا که می‌فرماید:

"إِن‌َّ اللَّه‌َ یَأْمُرُکُم‌ْ أَن تُؤَدُّواْ الاْ ?َمَـَنَـَت‌ِ إِلَی‌ََّ أَهْلِهَا...; (نسأ، 58)

خداوند به شما فرمان می‌دهد که امانت‌ها را به صاحبانش بدهید و هنگامی که میان مردم داوری می‌کنید، به عدالت داوری کنید!" 
و...(ر.ک‌: قرآن و مدیریت راستین‌، محمد جواد علیزاده‌، نشر رستگار.) 
بنابراین قرآن کریم

اولاً:ضرورت وجود حکومت اسلامی و برپا داشتن نظام الهی و جاری ساختن عدالت اجتماعی را گوشزد می‌کند و در سطحی وسیع‌، موضوع حکومت‌ِ "الله" را در مقابل حکومت‌ِ "طاغوت‌" مطرح می‌کند و می‌فرماید: انبیا و شرایع آمده‌اند تا حکومت طاغوت را درهم شکنند و حکومت "الله" را جهان شمول نمایند. جایگزینی حکومت "الله" به جای "طاغوت‌" به آن است که کسانی که خُلقیات و روحیات الهی دارند و "خلیفة‌الله فی الأرض‌" نامیده می‌شوند، حکومت کنند و دست طاغوت را از حاکمیت‌ِ بر مردم کوتاه سازند; چنان‌که آیه 36 سوره نحل به خوبی روشن می‌سازد که وظیفه یکایک مسلمانان‌، روی‌گردانی از حکومت طاغوت و روی آوردن به حکومت الهی است‌; "همانا ما در میان هر امتی پیامبری را برانگیختیم ]تا مردم را پیام دهد[ که فقط خدا را پرستش کنید و از طاغوت دوری گزینید."(ر.ک‌: ولایت فقیه‌، محمدهادی معرفت‌، ص 119، مؤسسه التمهید / حقوق و سیاست در قرآن‌، آیة‌الله محمدتقی مصباح یزدی‌.) 
ثانیاً: قرآن در آیات متعددی به شرایط زمامدار و رهبری اشاره کرده است‌; از جمله‌: 
1. عادل باشد (هود، 113); 2. عالم و دانا باشد (بقره‌، 247); 3. باید شخصی امین باشد (شعرأ، 143); 4. توانایی و حسن تدبیر داشته باشد (بقره‌، 247); 5. یقین و پایداری و استقامت را پیشه خود سازد (سجده‌، 24) و... 
حاصل کلام آن‌که خداوند دستور به تشکیل حکومت اسلامی داده است و برای رهبری آن‌، شرایطی را مقرر نموده است و کامل‌ ترین مصداق ویژگی‌هایی که در آیات ذکر شده است (مسلمان و مؤمن‌، اسلام‌شناس و آگاه به مسائل زمان و...)

پیشوایان معصوم‌: و در عصر غیبت‌، نزدیکترین افراد به معصومین "فقها" هستند.

---

نسیم سحر دات آی آر

تعجیل در ظهور آقا امام زمان عج صلوات