- نویسنده : نسیم سحر
- بازدید : 1290 مشاهده
- دسته بندی : قرآن , مفسران و قاریان ,
سيد محمود علائى طالقانى صاحب تفسير پرتوي از قرآن
محل تولد: طالقان
تاريخ تولد: 1286 ش
تاریخ وفات: 1358 ش
استادان: آية الله حجت و آية الله خوانساري ، آية الله جائري يزدي …,
شاگردان: شاگردان خاصي ذکر نشده است .
معرفي تفسير:
تفسير پرتوى از قرآن يا درسهايى از تفسير پرتوى از قرآن عنوان تفسيرى است ناتمام از مرحوم آيت اللّه سيد محمود علائى طالقانى( 1286- 1358 ه. ش). اين تفسير که طى قريب به 40 سال تاليف شده است، در 6 مجلد و شامل تفسير برخى سورههاى نخست قرآن کريم و تمامى سورههاى جزء سى مى باشد. در جلد اول سوره حمد تا آيه 144 سوره بقره، در جلد دوم بقيه سوره بقره، در جلد سوم سوره آل عمران، در جلد چهارم جزء سىام از ابتدا تا آخر سوره الطارق، در جلد پنجم بخش پايانى جزء سىام و در آخرين جلد يعنى جلد ششم 22 آيه نخست سوره نساء تفسير شده است .
روش تفسير :
آيت اللّه طالقانى در مقدمه کتاب نوشته اند من خودم را مفسر نمى دانم و پرتوى از قرآن که به ذهن من تابيده است را به کاغذ منتقل مى کنم... اين سخن که نقد حال مولف مىباشد، به منزله قانونچه کتاب است که بر سراسر تفسير سايه افکنده است. شرايط تاليف کتاب به گونه اى بود که مولف به روش خاصى از تفسير گرايش يابد، روشى که شايد در صورت تغيير شرايط، انتخاب نخست ايشان نبود.
در مجموع مطالبى پيرامون اين تفسير از جهت درونى و ساختارى و همچنين از نگاه بيرونى و تاثيرش در جامعه فکرى و فرهنگى گفته شده است:
1. متن محورى: ايشان از الفاظ قرآن براى تفسير استفاده مى کردند و معتقد بودند که اين الفاظ بار مفهومى خاصى دارد که هيچ کلمهاى نمى تواند اين مفهوم را برساند. به حدى که حتى ايشان براى آهنگ و الفاظ قرآن هم توجهى خاص داشتند و معتقد بودند اگر حرکت و تشديد و آهنگ يک کلمه جا به جا شود، مفهوم را نمى رساند. خود قرآن و ساختار و جمله بندى خود قرآن نيز از مولفه هاى تفسيرى مى باشد. ايشان حتى معتقد بودند که در سوره بقره و آل عمران آيه آخر سوره بقره با آيه اول آل عمران با هم ارتباط دارد.
2. آيا تفسير ايشان علمى است؟ اين سئوال از جنجالى ترين مباحث تفسير پرتوى از قرآن است. برخى صريحا اين تفسير را تفسيرى علمى مى دانند و تمام اشکالات اين روش را بر تفسير پرتوى از قرآن روا مى دانند. اما بايد به چند نکته توجه داشت: نخست آنکه بحث علم و دين، جدىترين مسئله دانشمندان و متفکران مذهبى در دوران پيش از انقلاب اسلامى بود و به جرات در کنار مارکسيسم و اعتقادات الحادى، بيشترين توان علمى متفکران و رجال سياسى را به خود معطوف کرده بود و طبيعى بود که مرحوم آيت اللّه طالقانى با نگاه خاصى که به قشر دانشجو داشتند، نمى بايست از اين امر غفلت نمايند.
دوم اينکه تاريخچه تدوين تفسير بخصوص در دوران بازداشت ايشان و حضور برخى از رجال فکرى آن دوران که به دين و بالطبع قرآن کريم، نگاهى علمى داشتند، در زندان و حضور اين افراد در مباحث تفسيرى ايشان، ايشان را به نوعى با تفکر تفسير علمى مواجه کرده بود. اين امر سبب شده است که در لابلاى تفسير رد پاى اين نوع نگرش مشاهده شود. اما ديدگاه ايشان در رابطه با دين بسيار روشن است. ايشان علم را مانند چراغى مى دانستند که راه محقق را روشن مى کند. علم به خودى خود حقيقت مطلق نيست اما عالم دنبال حقيقت است، به آنچه که مىرسد چراغى است که راه را براى ديگران روشن مى کند. اگر اين چراغ را به حقايق مطلق که آيات قرآن است بتابانيم مفهوم آن حقيقت قرآنى را بهتر درک مى کنيم. ايشان کتاب پيدايش و مرگ خورشيد را از ژرژ گامف با دقت مطالعه کردند و بعد از اين که کتاب را خواندند گفتند سراجا وهاجا در قرآن براى خورشيد به کار رفته است. مفسران گفتند چراغى که نور مى پراکند و آيت اللّه طالقانى با خواندن اين کتاب گفتند ساختار خورشيد را جز سراج نمىتواند بيان کند وهج يعنى پراکندن نور و حرارت از جايى به جاى ديگر و سراج هم زمانى مىگويند که نور از خود چراغ باشد اما اگر از جاى ديگر باشد مشکاه مى گويند اگر به شکل غير مستقيم نور گرفته شود مصباح مى گويند. ايشان معتقد بودند در قرآن کلمه مترادف نيامده است و هر کلمه اى در معناى خود آمده است. وهاج ساختار خورشيد را نشان مى دهد که نور را به شدت پرتاب مى کند.
3. تناسب آيات و سور: ايشان معتقد بودند تنظيم آيات را خود پيغمبر اکرم انجام داده اند، چون تنظيم آيات هم روى حساب خاصى و به عبارتى يک معجزه بوده است و به بزرگى و کوچکى و ترتيب نزول آيات ارتباطى ندارد.
هر چند بخشى از تفسير نتيجه درس هاى ايشان در شرايط محدودى مى باشد، اما به شهادت متن تفسير و گزارش هاى حاضران در کلاسهاى ايشان برخى منابع مورد توجه قرار گرفته است.( البته جلد اول که خودشان در سلول انفرادى نگاشته اند، بدون مراجعه به هيچ کتابى بوده است. در همانجا متذکر مى شوند که من همانند مرده اى در قبر هستم و هيچ منبعى ندارم...)
1. مفاتيح الغيب ملا صدراى شيرازى و تفسير مجمع البيان در دسترس ايشان بود.
2. تفسير شيخ محمد عبده با عنوان المنار. به لحاظ عشق و علاقه آيت اللّه طالقانى به سيد جمال الدين اسد آبادى( که شيخ محمد عبده تحت تاثير مستقيم وى بوده است) عنايتى به اين تفسير داشته اند.
3. تفسير سيد احمد خان هندى. اين تفسير شاخصترين تفسير علمى قرآن کريم در افراطىترين نوع خود مىباشد به حدى که تمام معجزات پيامبران را توجيه علمى کرده است. شرايط اجتماعى که در ابتداى مقاله بدان اشاره شد، اهميت اين تفسير را در مراجعه روشن مى سازد.
4. تفسير جواهر طنطاوى مصرى که به نوعى علمدار تفسير علمى قرآن مى باشد.
5. تفسير الميزان نيز مورد توجه ايشان بودند و بخش هايى از آن در کلاس ها خوانده و بعضا مورد نقد و تحليل قرار مى گرفت.
آثار مفسر:
1. پرتوي از قرآن که شامل تفسير سوره هاي فاتحه ، بقره ، آل عمران ، 22 آيه ابتداي سوره نساء و تمامي سوره هاي جزء سي ام قرآن است و در شش جلد منتشر گرديد.
2. مقدمه ، توضيح و تعليق برکتاب تنبيه الامة و تنزيه الملة آية الله نائيني
3. اسلام و مالکيت .
4. ترجمه جلد اول کتاب امام علي بن ابي طالب ، عبدالفتاح عبدالمقصود.
5. به سوي خدا مي رويم که سفر نامه حج است .
6. پرتوي از نهج البلاغه.
7. آينده بشريت از نظر مکتب ما.
8. آزادي و استبداد.
9. آية حجاب.
10. مرجعيت و فتوا.
11. درسي از قرآن.
12. درس وحدت
نسیم سحر دات آی آر
تعجیل در ظهور آقا امام زمان عج صلوات
