- نویسنده : نسیم سحر
- بازدید : 1611 مشاهده
- دسته بندی : قرآن , مفسران و قاریان ,
سيد محمد حسينى همدانى نجفى صاحب تفسير انوار درخشان
محل تولد: نجف
تاريخ تولد: 1322 ق
تاریخ وفات: 1417 ق
استادان: آخوند ملاّ حسينقلى همدانى ، سيد على همدانى ، آيت اللّه ميلانى ، شيخ محمد حسين اصفهانى ، آقا ميرزا جواد ملکى ، آيت الله ميرزا على آقاى قاضى ،
شاگردان: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
معرفي تفسير:
تفسير انوار درخشان از جمله تفاسير کامل فارسى دوران معاصر ايران است که با جهت گيري هاى شيعى در قالب اصطلاحات و مفاهيم فلسفى و عرفانى نگاشته شده است. ويژگى مهم اين تفسير را بايد در بحث هاى معنوى و اخلاقى و انسان شناسى اين تفسير دانست.
نگارش اين تفسير با نثر و ادبيات فارسى در قالب فرهنگ عمومى حوزههاى علميه شيعه و ترکيب جمله هاى فارسى همراه با اصطلاحات عربى متداول است. گر چه اين نثر در تمام مجلدات تفسير يکسان نيست، اما در مجلدات نخست آن آميختگى کلمات با اصطلاحات فلسفى و عرفانى بيشتر و در مجلدات بعدى نثر آن اندکى آسان تر و خوش خوان تر مى گردد.
در مجموع، مخاطبان تفسير، افراد آگاه و آشنا با اصطلاحات علوم اسلامى و ادبيات عرب و اهل مطالعه در رشته تفسير اند، نه توده مردم.
تعداد مجلدات تفسير 18 جلد و از تاريخ 1380 تا 1404 ق، نگارش و نشر يافته است، بنابراين، زمان نگارش تفسير حدود 24 سال مىباشد. ناشر تفسير« انتشارات لطفى» در تهران و مصححان آن در آغاز، آقاى محمد باقر بهبودى است و از جلد چهارم به بعد حجت الاسلام آقاى مهدى انصارى، سبط مفسر و آقاى گنجى پور خوشنويس بوده اند.
مطالب تفسيرى کتاب بر دو قسم است، آنچه از ادبيات، لغت، روايات، وجوه و احتمالات تفسيرى و شرح و توضيح جملات گفته شده، بخش نقليات تفسير را تشکيل مىدهد, و آنچه که به تحليل و توصيف و نتيجهگيرى و برداشت هدايتى و اخلاقى از آيات برمىگردد، در مجموع ديدگاه مفسّر را تشکيل مىدهد و با تعبير:« مفسر مى گويد» بيان شده است.
عمده ترين منابع کتاب، در بخش نقل روايات است که از بخش عظيمى از جوامع روايى شيعه و سنى نقل گرديده است، اهم اين منابع به شرح زير مى باشند.
1. تفسير منسوب به امام حسن عسگرى: راوى اين تفسير محمد بن قاسم جرجانى استرآبادى( م قرن چهارم) است.
2. تفسير عياشى: محمد بن مسعود سمرقندى عيّاشى( م. قرن سوم) اين تفسير نيز روايى و از اهل بيت نقل حديث مى کند.
3. تفسير قمى: على بن ابراهيم بن هاشم قمى.( م. بعد از سنه 307 ق) اين تفسير منسوب به على بن ابراهيم است و در حقيقت گردآورى از چند تفسير است که يکى از آنها تفسير قمى است.
4. کافى از محمد بن يعقوب کلينى( م 328 ق). از کتابهاى چهارگانه حديثى مقبول شيعه.
5. من لا يحضره الفقيه، از محمد بن على بن بابويه( م 329 ق) معروف به شيخ صدوق، نيز از کتابهاى چهارگانه حديثى شيعه.
6. تهذيب الاحکام فى شرح المقنعه، از محمد بن الحسن الطوسى( م 460 ق)، از کتابهاى چهارگانه حديثى شيعه.
7. استبصار از مؤلف پيشين، از کتابهاى چهارگانه حديثى مقبول شيعه.
8. قرب الاسناد: ابو العباس عبد الله بن جعفر حميرى( م حدود 290 ق)، از راويان مورد اعتماد و کتاب حديثى است.
9. معانى الاخبار، از شيخ صدوق در شرح معانى کلمات حديثى است.
10 تا 13. عيون اخبار الرضا، توحيد، علل الشرايع و خصال از شيخ صدوق. اين چهار کتاب صدوق نيز اخبار اهل بيت پيامبر و مشتمل بر موضوعات مختلف است.
14. مناقب آل ابى طالب، از محمد بن على ابن شهر آشوب ساروى( م 588 ق) کتابى است کلامى خبرى که در شرح احوالات پيامبر و اهل بيت و مناقب آنها و گفتار دانشمندان بزرگ در اين باره است.
15. دعوات راوندى: قطب الدين حسين بن سعيد بن هبة اللّه راوندى( م 573 ق).
اسم اصلى آن« سلوة الحزين»( الذريعة، 9 / 210) است و درباره ادعيه مأثوره از اهل بيت است.
16. بحار الانوار: محمد باقر مجلسى( م 1110 ق). مجموعه اخبار گردآورى شده در موضوعات مختلف از کتاب هاى گوناگون شيعه است.
17. تفسير برهان: سيد هاشم بحرانى( م 1107 ق). تفسيرى است اثرى بر طبق مذاق شيعه.
18. احتجاج، از ابو منصور احمد بن على بن ابى طالب طبرسى( م 588 ق) کتابى است حديثى که درباره مؤلف و صحت انتساب آن به وى و محتواى کتاب چند و چونهاى بسيارى شده است.
در بخش منابع روايى غير شيعى، تفسير درّ المنثور جلال الدين سيوطى( م 910 ق) را مى بينيم.
در قسمت منابع تفسيرى که مؤلف از آنها بهره برده است، تعداد اندکى ياد شده است:
1. تفسير مجمع البيان: ابو على فضل بن حسن طبرسى( م 548 ق).
2. الکشّاف: جار اللّه محمود بن عمر زمخشرى( م 538 ق).
3. مفاتيح الغيب: ابو عبد اللّه محمد بن حسين طبرستانى رازى معروف به فخر الدين رازى( م 606 ق).
مؤلف در ذکر روايات تنها نام کتاب را ياد مى کند بدون آنکه جلد و صفحه را مشخص کند، همچنين در برخى از موارد تنها به ذکر امام معصوم بسنده مىکند بدون آنکه نام کتاب و صفحه آن را تعيين کند.
روش تفسير :
روش نگارش اين تفسير چنين است که پس از ذکر نام سوره و احيانا تعداد آيات و مدنى و مکى بودن سوره، آيه يا چند آيه هم موضوع و وابسته به يکديگر را نگاشته، سپس زير عنوان« خلاصه» ترجمانى از آيه را به ترتيب آيات بيان مى کند. و آنگاه با عنوان:« شرح» آيات کريمه را تفسير مى کند. در اين بخش، رابطه آيه پيشين را با آيات پسين شرح داده و سپس آيه را به چند جمله مجزا از يکديگر در آورده و هر يک از آن قسمتها را از نظر قواعد ادبى صرف و نحو، بلاغت و لغت مورد بحث قرار مى دهد، آنگاه به تبيين و توضيح مفاد آيه مى پردازد. روش مؤلف در تمام مجلدات از اين جهت يکسان نيست، مثلا در جلد اوّل به تجزيه و ترکيب و برخى اطلاعات علوم قرآنى مانند: نام سوره و آيه اشاره دارد، در صورتى که اين اطلاعات در جلدهاى بعدى کم يا اصلا وجود ندارد.
در پايان، شرح روايات تفسيرى را مى آورد که شاهد و دليلى است بر آنچه که تفسير کرده يا توضيح بيشترى است در مفهوم آيه.
پس از توضيح مختصر درباره شيوه نگارش و تنظيم، به شناخت تفسير از نگاه تفسير پژوهى مى پردازيم و مباحث زير را دنبال مى کنيم.
1. نگاهى به ترجمه نگارى تفسير انوار درخشان.
2. شيوه تفسير نگارى مؤلف در استخراج پيام قرآن.
3. بررسى چگونگى طرح مسايلى مانند: اسباب نزول، قصص قرآن، معاد شناسى، مباحث اجتماعى، تفسير فقهى، علوم قرآن و...
آثار مفسر:
1. تفسير انوار درخشان که مورد بحث ما در اين مقاله است.
2. شرح اصول کافى در شش مجلد.
3. تقريرات درس مرحوم نائينى که به چاپ نرسيده است.
2. شرح اصول کافى در شش مجلد.
3. تقريرات درس مرحوم نائينى که به چاپ نرسيده است.
نسیم سحر دات آی آر
تعجیل در ظهور آقا امام زمان عج صلوات
