- نویسنده : نسیم سحر
- بازدید : 1253 مشاهده
- دسته بندی : قرآن , مفسران و قاریان ,
سيد محمد حسين فضل اللّه صاحب تفسير من وحى القرآن
محل تولد: نجف
تاريخ تولد: 1354 ق
تاریخ وفات: -
استادان: آيت اللّه حکيم آيت اللّه خوئى، آيت اللّه سيد محمود شاهرودى، آيت اللّه شيخ حسين حلى و آيت اللّه سيد محمد روحانى
شاگردان: سيد حسن نصرالله و ...
معرفي تفسير:
تفسير« من وحى القرآن»، سلسله درس هاى قرآنى علامه سيد محمد حسين فضل اللّه براى جمعى از دانش آموختگان حوزه و غير حوزه مى باشد. اين تفسير از تفاسير علمى، ارشادى تربيتى و حرکت زاست، که به روش نوين به سبک تفسير« فى ظلال القرآن» سيد قطب مطالب را ارائه داده است، با اين تفاوت که ديدگاه اهل بيت عصمت و طهارت« عليهم السلام» را مطرح مى نمايد.
شخصيت علمى، اجتماعى، سياسى مصنف که از اوان تحصيل با مسائل روز مسلمانان درگير و آشنا بوده، هجرت او به لبنان و خطيب جمعه بودن نيز که بيش از پيش او را با مسائل اجتماعى و فکرى مسلمانان پيوند زد، جو لبنان و درگيرى هاى فکرى، فرهنگى، سياسى بين اديان، اقوام و مليت هاى مختلف، و انگيزه مصنف در ايجاد حرکتى جهت زنده کردن روح حيات بخشى قرآنى و استمداد از آن در مسائل و مشکلات زندگى انسانى، اين تفسير را به تفسيرى زنده و امروزى با در نظر گرفتن مقتضيات زمانى و مکانى، جهت هدايت انسان حاضر، تبديل کرده است. تفسير شامل همه آيات قرآن مى باشد و طبق ترتيب سور قرآنى به پيش رفته است.
روش تفسير :
در ابتداى سوره ها، با ذکر نام سوره و احيانا معنا و وجه تسميه آن آغاز مى کند، مکى يا مدنى بودن را به همراه تعداد آيات، به دنبال آن ذکر مى نمايد.
در ابتداى سوره ها فصلى به نام« فى اجواء السوره» باز نموده که در توضيح خطوط کلى که آيات سوره بر آن دلالت دارند، مى باشد. سپس به تفسير دسته آيات مىپردازد در اين بخش، بحثى اجمالى حول برخى مفردات آيات، بحثى بعنوان« مناسبة النزول» در شأن نزول آيات نموده و سپس به تفسير آيات مىپردازد، در انتها نيز نتيجه گيرى از آيات را در قالب« استيحاء» يا« ايحاءات» مطرح مى کند، که غالبا نتيجهگيرى تربيتى و يا اجتماعى است که متناسب با شرايط روز مسلمانان مى باشد.
رنگ تربيتى بر تفسير غلبه دارد و توجه خاص به جايگاه انسان در حالات مختلف دارد و سعى وافرى در تبيين تعامل انسان با محيط طبيعى و اجتماعى او از خود نشان مى دهد.
مفسر در فهم مدلول کلام، بهترين و نزديکترين راه را که اعتماد به ظواهر الفاظ مى باشد، انتخاب کرده و آن را طريق عقلايى براى اين منظور مى داند. در جلد دوم چاپ سوم دار الزهراء صفحه 52 مى نويسد:« روشى که تفسيرم را بر آن استوار کرده ام، عمل به ظاهر قرآن مى باشد که در اين مورد، فهم معنايى است که طبيعت کلمه آن را بيان مى کند و لفظ براى آن وضع شده است، يا فهم معنا با کمک قرائنى که لفظ را احاطه کرده اند، مگر اينکه دليلى عقلى يا نقلى خلاف آن را ثابت کند.»
از جمله امور قابل توجه در اين تفسير، ذکر شبهاتى که در مورد برخى آيات قرآن مطرح شده و رد آنها با بيانى مناسب است، مانند، ايمان به غيب، انکار عقل، اعتماد بر تجربه و برخى سؤالات ديگر.
مصنف در تقريب به ذهن نظريه خود از قضاياى عقلى، اخلاقى، آراء محموده و بيانات مختلف استفاده کرده است.
در بحث هاى خود آراء مفسرين ديگر را نيز ذکر مى کند، گاهى براى توضيح مطلب و نظريه اى آنها را نقل مى کند و گاهى براى نقد و پاسخ به آنها، بهمين جهت از تفسير« البيان» مرحوم آيت اللّه خويى، تفسير الميزان علامه طباطبائى، تفسير مجمع البيان، تفسير زمخشرى، تفسير طبرى، شأن نزول واحدى، در المنثور سيوطى، تفسير البرهان، تفسير« فى ظلال القرآن» و تفاسير ديگر مطالبى را بازگو مى کند.
در اين بين نسبت به تفسير« الميزان» توجه خاصى از خود نشان داده و حتى اضافات در تفسير خود را در چاپ سوّم بر مبناى تفسير« الميزان» قرار داده و تا اوائل سوره اعراف پيش رفته، وعده تکميل را در چاپهاى بعدى داده است. به عقيده ايشان تفسير الميزان از بهترين تفاسير جديد از جهت غناء، تنوع فکرى و تفسير آيات، مى باشد. به همين جهت ملاحظات و مناقشاتى نيز بر تفسير الميزان، مطرح مى نمايد.
از وجوه ديگر اين تفسير تحليلى بودن آن است، بيان مطالب همواره با تحليل همراه است، به همين رو، در نقل اسباب نزول با تحليل با آنها مواجه شده و در بسيارى موارد ملاحظاتى( که گاه به 5 ملاحظه هم مىرسد) بر آن دارد. اين وجهه تفسير، نقد روايات را نيز در پى دارد، که ايشان به اين امر مهم مبادرت ورزيده است.
از نقل روايات موضوعه و ضعيف در فضائل سور و آيات و در تفسير، خصوصا روايات اسرائيليات اجتناب کرده و مسلمانان را از اينگونه افکار بر حذر داشته است، رواياتى را نيز که اثرى در فهم تفسيرى آيات نداشته، نقل ننموده است.
مسائل مرتبط با عقايد و کلام را در محل خود بدون بسط و تفصيل متعرض مى شود و بر طبق مذهب اماميه، مشى مى نمايد و نظرات خود را مستدل و منطقى مطرح کرده به گونهاى که مذاهب ديگر مى توانند از آن بهره ببرند. در مسائل خلافى بين شيعه و سنى مانند مسئله امامت، عصمت، جبر و اختيار، رؤيت اللّه و... ضمن بيان ديدگاه شيعه، با ادب و احترام نظرات اهل سنت را نقد مى نمايد. از جمله نقدهاى عقيدتى ايشان، متوجه وهابيون است که در مسئله عبادت، توحيد و شرک، توسل، شفاعت، تبرک به قبر ائمه« عليهم السلام» به آن پرداخته است.
مسائل فقهى را نيز به طور اختصار ذيل آيات مربوط متعرض مى شود و تفصيل و اجتهاد و بيان و نقد ادله را به کتب فقهى ارجاع مى دهد. مانند بحث قرائت« بسم اللّه الرحمن الرحيم» در حمد نماز که در جلد 1 صفحه 47 مطرح شده است. با توجه به تسلط کامل مصنف بر زبان عربى، اديب و خطيب بودن ايشان، و القاء شفاهى مطالب، تفسير از نثرى روان، شيوا و دلنشين برخوردار است، عبارت هاى خشک و بىروح، کليشه اى و تکرارى بعض تفاسير، در آن مشاهده نمى شود. مؤلف توانسته است زنده بودن آيات قرآنى را در تفسير آيه، آيه آن به مخاطب بنماياند، و با مطالعه آن، اين معنا در خواننده القاء مى شود. مصنف با تعبيرهاى متفاوت، منظور خود را توضيح و تحليل مى نمايد به همين جهت اثرى از پيچيدگى و اغلاق در عبارتها، يافت نمى شود.
بدليل امروزى بودن تفسير، گوشه چشمى نيز به مباحث علمى و دستآوردهاى علوم تجربى به تناسب آيات جهت رسوخ مطلب در ذهن مخاطب، دارد، امّا استفاده زيادى از آنها در تفسير آيات، نمى نمايد، بلکه بر صحت اين نظريات، از آيات، استشهادى نمى آورد و بالاتر اينکه از مفسرينى که وجهه تفسير خود را بيانى از علوم تجربى قرار داده اند، دفاع نمى کند.
آثار مفسر: تفسير« من وحى القرآن»
نسیم سحر دات آی آر
تعجیل در ظهور آقا امام زمان عج صلوات
