نسیم سحر

جنبه عاطفی تربیت در قرآن کریم

از ابعاد دیگر تربیت ، بعد عاطفی آن است.این بعد دارای ظرافت ها و دقایق خاصی است.این بعد باعث برانگیختن متربی برای انجام عمل و یا ترک آن می شود.یعنی قوه محرکه برای انجام یک فعل است.در بعد عاطفی ما با نیروهای روانی سر و کار داریم.ما تنها به کمک شناخت نیست که رفتار می کنیم،بلکه بدون نیروهای روانی یا همان بعد عاطفی نمی توانیم شناخت های خود را به منصه ظهور و عمل برسانیم .داشتن جنبه بعد شناختی برای انجام یک کار کفایت نمی کند.ما باید انگیزه لازم برای انجام کارها را داشته باشیم.بسیاری ازانسان ها دست به کاری می زنند که ازنادرست بودن آن آگاهی دارند.بسیاری از افراد که دروغ می گویند با اذعان به نادرست بودن این عمل مرتکب آن می شوند ،برای این گونه افراد ،انگیزش دروغ گفتن قوی تر ازشناخت درمورد آن عمل می کند.ازاین رو توجه به جنبه عاطفی انسان یعنی بعد انگیزشی و شکل دادن و پرورش دادن انگیزه های مثبت و حذف انگیزه های منفی از وظایف مهم تربیت است.(علی اصغراحمدی،اصول تربیت ،ص32) قرآن برای ایجاد انگیزه وعده  و بشارت به بهشت و جایگاه های رفیع و از ابزار تحریک ایمان استفاده می کند و برای حذف انگیزه ها انذار و تحذیر و تنبیه و سرزنش استفاده  می کند.ما به عنوان مثال  دو آیه در اینجا ذکر می نماییم:

1: وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها وَ مَساكِنَ طَيِّبَةً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَكْبَرُ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ (توبه :72)

(خداوند به مردان و زنان با ايمان باغ هايى از بهشت وعده داده كه نهرها از زير (درختان) آنها جارى هستند، جاودانه در آن خواهند ماند، و مسكن‏ هاى پاكيزه ‏اى در بهشت هاى عدن (نصيب آنها ساخته) و رضا (و خشنودى) خدا (از همه اينها) برتر است!و پيروزى بزرگ همين است.)

2: وَعَدَ اللَّهُ الْمُنافِقِينَ وَ الْمُنافِقاتِ وَ الْكُفَّارَ نارَ جَهَنَّمَ خالِدِينَ فِيها هِيَ حَسْبُهُمْ وَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ وَ لَهُمْ عَذابٌ مُقِيم(توبه :68)

(خداوند به مردان و زنان منافق و كفار وعده آتش دوزخ داده ، جاودانه در آن خواهند ماند، همان براى آنها كافى است ، و خدا آنها را از رحمتش دور ساخته، و عذاب هميشگى براى آنها است.)

به طور کلی ،جنبه عاطفی شخصیت انسان از چند جهت اهمیت دارد: اول این که این جنبه بسیار پیچیده است، هم زمینه فیزیولرژیکی دارد و هم با زمینه عقلانی و اجتماعی ارتباط نزدیک دارد.دوم اینکه عواطف به عنوان انگیزه های نیرومند، انسان را به تلاش و کوشش وا می دارند.سوم اینکه تاریخ حیات انسان نمایش گر این حقیقت است که آدمی بیشتر تحت تاثیر عواطف قرار دارد تا زیر نفوذ عقل.لذا کار مربی در سطح وسیع این است که نحوه ابراز و کنترل عواطف را به فرد بیاموزد.

نسیم سحر دات آی آر