سندروم دفع مدفوع سخت یا دفع سخت مدفوع ( ODS) یک اختلال عملکردی مدفوع است که مبتلایان به آن در تخلیه روده خود مشکل دارن، در نتیجه دچار یبوست هستند. این مشکل ممکن است به دلایل بیماری جسمی یا روانی رخ دهد. برخی از مبتلایان به این عارضه نیاز به جراحی دارند.

سندروم دفع مدفوع سخت چیست؟

سندروم دفع مدفوع سخت به معنای مشکل در دفع مدفوع است. این می تواند به دلایل مختلفی، از جمله مشکل جسمی یا روانی رخ دهد. افراد مبتلا به این سندروم ممکن است احساس کنند؛ دفع مدفوع به طور کامل انجام نشده و یا به طور کلی دچار انسداد دفع هستند. بسیاری از این بیماران به دلایلی همچون یبوست دچار این مشکل می شوند.

ممکن است بیماران مبتلا به این عارضه مدت زمان زیادی را در توالت بگذرانند، که خود این عمر بسیار خطرناک بوده و زمینه را برای پیدایش دیگری بیماری ها از جمله هموروئید فراهم میکند. همچنین به تدریج فشار بیش از حد و دفع مدفوع سفت می تواند مشکلات عضلات و اعصاب درگیر را تشدید کرده و این مشکل را نیز شدید تر از قبل نماید.

ODS یک اصطلاح گسترده است که طیف وسیعی از شرایط را توصیف می کند که شامل یبوست و مشکل در دفع مدفوع می شود. وجه مشترک همه آنها علائم یبوست است.

تشخیص یبوست مستلزم دو یا چند مورد از علائم زیر است که به طور مداوم به مدت 90 روز ادامه داشته باشد:

زور زدن در بیش از 25 درصد از موارد حرکات روده.

احساس اینکه در بیش از 25 درصد دفعات مدفوع، روده خود را به طور کامل تخلیه نکرده اید (تخلیه ناقص).

مدفوع سفت در بیش از 25 درصد از حرکات روده.

نیاز به استفاده از انگشتان دست برای کمک به دفع مدفوع در بیش از 25 درصد مواقع.

کمتر از سه بار اجابت مزاج در هفته

حدود 18 درصد از جمعیت از طیف گسترده ای از بیماری ها به نام سندرم انسداد مدفوع رنج می برند. این بیماری در زنان و افراد میانسال شایع تر است.

علائم

سندروم دفع مدفوع سخت می تواند شرایط زیر را ایجاد نماید:

شما باید مدفوع کنید، اما نمی توانید.

مدفوع کردن کار سخت و یا دردناکی است.

دفع ناقص مدفوع

چیزی مانع از خروج مدفوع می شود.

باید مدت زیادی صبر کنید تا مدفوع بیرون بیاید.

از انگشتان خود برای بیرون آمدن مدفوع استفاده کنید.

از ملین ها یا تنقیه برای مدفوع استفاده کنید.

از سایر علائم این شرایط می توان به این موارد اشاره کرد:

تورم یا التهاب رکتوم

درد و اتساع شکم .

درد مقعد .

حالت تهوع، احساس خستگی و بی اشتهایی.

عوارض

یکی از رایج ترین عوارض این سندروم ابتلا به بیماریهای مقعدی است که از مهمترین آن می‌توان به این موارد اشاره کرد:

شقاق : شقاق ترک، بریدگی یا زخم عمیقی است که در دیواره مقعد ایجاد می‌شود. این زخم عمیق به دلیل اعمال فشار بیش از اندازه به مقعد برای رفع مدفوع ایجاد می‌شود.

بواسیر : شایع ترین بیماری مقعدی بواسیر یا هموروئید است. این بیماری در نتیجه تورم توده های سیاهرگ های مقعدی ایجاد میشود. بواسیر می تواند به دو نوع داخلی (داخل رکتوم) و خارجی( زیر پوست اطراف مقعد) تقسیم شود.

چرا نمی توانم مدفوع کنم؟

این سندروم می تواند از علت های مختلفی از جمله دلایل آناتومیک یا روحی نشات گیرد. رایج ترین دلایل این بیماری به این شرح است:

فتق پرینه : زمانی که اندام های شکم یا لگن از کف لگن بیرون می زند.

افتادگی اندام لگن: هنگامی که یکی از اندام های لگنی از جای خود افتاده و به رکتوم یا مقعد شما نفوذ کرده است. ( پرولاپس رکتوم، انواژیناسیون رکتوم، رکتوسل)

سندرم زخم رکتوم منفرد . یک یا چند زخم در رکتوم ایجاد شده است.

آنیسموس : ناتوانی در شل کردن عضلات اسفنکتر و/یا فشار کافی برای تخلیه روده.

حساسیت کم رکتوم . از دست دادن حس در راست روده، احتمالاً به دلیل آسیب عصبی.

اختلالات روانی : اضطراب، افسردگی، فوبیا، OCD (اختلال وسواس فکری اجباری) و اختلالات خوردن .

هر یک از اینها ممکن است علل اولیه یا اثرات ثانویه انسداد مدفوع باشد.همچنین ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:

بارداری و زایمان.

جراحی در ناحیه لگن

آسیب تروماتیک یا سوء استفاده.

تشخیص

بعد از آگاهی پزشک از علائم، ممکن است، آزمایشاتی برای بررسی بیشتر توصیه شود. این آزمایشات به این شرح است:

معاینه رکتال دیجیتال : این آزمایش اولین خط معاینه فیزیکی است که با استفاده از انگشتان دست که از قبل چرب شده است انجام می‌شود. این معاینه به جهت بررسی انسداد، افتادگی اندام و یا رفلکس‌های عضلانی انجام می‌شود.

دفکوگرافی : تصویربرداری با اشعه ایکس یا ام آر آی از داخل بدن، در حالی که سعی می کنید مدفوع کنید است. پزشک یک ماده پزشکی را به مقعد تزریق می کند تا مانند مدفوع به بیرون فشار دهید. شما این کار را در یک اتاق عکاسی خصوصی انجام خواهید داد.

مانومتری آنورکتال : این تست میزان کارکرد عضلات و اعصاب برای بیرون راندن مدفوع را اندازه گیری می کند. یک کاتتر با یک بالون متصل به رکتوم وارد می شود و بالون با آب گرم باد می شود. انتهای دیگر کاتتر به دستگاهی متصل است که فعالیت عضلانی را اندازه گیری می کند.

درمان سندرم انسداد مدفوع

از آنجایی که علت این سندروم پیچیده است و عوامل زیادی در آن دخیل هستند، درمان اغلب محافظه کارانه و جامع است. به ندرت به سادگی جراحی اصلاحی انجام میشود. حتی زمانی که جراحی توصیه می شود، و حتی زمانی که در اصلاح یک مشکل آناتومیک موفقیت آمیز باشد، همیشه منجر به تسکین پایدار نمی شود. علائم ممکن است ادامه یابند یا عود کنند . رعایت نکات زیر می تواند به درمان سریع تر این مشکل کمک کند.

مصرف فیبر بیشتر، حداقل 30 تا 40 گرم در روز.

مصرف آب بیشتر، بیش از 2 لیتر در روز.

نرم کننده یا ملین مدفوع، تنقیه خانگی

یوگا و تکنیک های آرام سازی.

برای علائم عصبی و روان تنی که تا دو سوم افراد را تحت تاثیر قرار می دهد، موارد زیر توصیه می‌شود:

درمان بیوفیدبک، به ویژه برای آنیسموس و اختلال عملکرد کف لگن.

روان درمانی

برای مشکلات آناتومیکی مانند افتادگی اندام، پزشک ممکن است در صورت شکست سایر درمان ها، جراحی را توصیه کنند.

کولپورافی خلفی برای رکتوسل، برای بازگرداندن رکتوم افتاده به جای خود.

برداشتن رکتوم ترانس مقعدی (STARR) برای رکتوسل و انواژیناسیون، برای تقویت دیواره اتصال آنورکتال قدامی.

رکتوپکسی برای پرولاپس رکتوم، بازگرداندن راست روده به موقعیت طبیعی خود.

کلینیک عابدیان